21 marca – Dzień Wagarowicza… Czy wiesz jak rozmawiać ze swoim dzieckiem?
20 mar 2019
Tradycyjnie, pierwszego dnia wiosny, Fundacja ITAKA zwraca uwagę na problem ucieczek nastolatków. Według danych policji, każdego roku, z domu ucieka kilka tysięcy nastolatków. Większość z nich odnajduje się w przeciągu kilku dni, ale bywa też tak, że młodzi ludzie znikają na całe tygodnie, miesiące a nawet lata. To, co w przypadku pierwszego dnia wiosny bywa zabawą, może łatwo przekształcić się w bardzo groźną i niebezpieczną sytuację.
Przyczyny tego typu zachowań mogą być bardzo różnorodne. Często, właśnie wiosną, dochodzi do eskalacji napięć i emocji, które towarzyszą młodemu człowiekowi przez cały rok. Uciekają zarówno dzieci z tzw. „dobrych domów”, jak i te z „rodzin z problemami”. Zjawisko dotyczy zarówno nastolatków z dużych miast, jak i z małych miejscowości. Według statystyk aż 80% wszystkich „uciekinierów” to dziewczęta.
Wulkan emocji
Ucieczka najczęściej jest próbą zamanifestowania swojego sprzeciwu wobec trudnej rzeczywistości. Nastolatki funkcjonują inaczej niż dorośli, często nie potrafią jeszcze komunikować swoich potrzeb i odczuć. Uciekając z domu chcą zwrócić na siebie uwagę, wołają o pomoc. Swoich nawyków uczą się od dorosłych, których zachowania (pracoholizm, używki) przeradzają się w poczucie braku bezpieczeństwa u ich podopiecznych. Znakiem współczesnych czasów jest też to, że rodzice, dbając o potrzeby edukacyjne i materialne pociech, często nie mają po prostu dla nich czasu.
Dramatyczne statystyki samobójstw
Kilkadziesiąt lat temu świat młodych ludzi wyglądał zupełnie inaczej, ucieczki zdarzały się sporadycznie. Rodzice często nie rozumieją, że nastolatkowie poddawani są w dzisiejszych czasach niesamowitej presji – płynącej z internetu, mediów, szkoły a także ze strony rówieśników. Polska jest obecnie w czołówce krajów z najwyższym współczynnikiem samobójstw nastolatków w całej Unii Europejskiej.
Ucieczka w dobie internetu
Dziś siła oddziaływania nowych mediów jest olbrzymia, a młodzi ludzie często nie potrafią podchodzić krytycznie do przedstawianych tam treści. Cyberprzemoc, „hejt”, „shaming”, czyli rówieśniczy lincz w mediach społecznościowych to jak najbardziej realne sytuacje. Niezwykle łatwo stać się ofiarą internetowej spirali nienawiści. Niejednokrotnie bywa tak, że dla młodego człowieka pozostawionego samemu sobie, ucieczka wydaje się jedyną drogą wyjścia.
Co zrobić gdy dziecko zaginie?
– Bezzwłocznie zgłoś zaginięcie dziecka na policję.
– Skontaktuj się ze znajomymi dziecka, sprawdź gdzie może przebywać.
– Sprawdź pokój dziecka i jego komputer – może znajdziesz istotne informacje.
– Skontaktuj się z Fundacją ITAKA pod numerem telefonu 116 000.
Jak pomóc nastolatkowi po powrocie do domu?
Na szczęście większość ucieczek kończy się po kilku dniach, czasem tygodniach, a zaginione dzieci najczęściej same wracają do domu. Decyduje o tym najczęściej brak środków do dalszego funkcjonowania, tęsknota, strach lub po prostu zmęczenie piętrzącymi się problemami. Powrót do domu jest trudny nie tylko dla samego nastolatka, ale też dla rodziców. Żal, wzajemne oskarżenia i pretensje powodują, że na dalszy plan schodzą powody takiej ucieczki, a przecież od tego powinniśmy zacząć naszą rozmowę.
Poniżej kilka rad w jaki sposób pomóc swojemu dziecku i naszej rodzinie po takim wydarzeniu:
1. Rozpocznij rozmowę od zapewnienia o swojej miłości i o tym, że rozmawiasz z nim dlatego, że się o niego martwisz.
2. Znajdź dobry moment. Nie zaczynaj rozmowy kiedy nastolatek jest pod wpływem alkoholu, narkotyków, silnych emocji lub jest agresywne. Nie zaczynaj rozmowy kiedy nastolatek źle się czuje, jest rozdrażniony, po jakimś dużym stresie.
3. Postaraj się, aby w rozmowie uczestniczył współmałżonek – rozmowa ma dotyczyć spraw rodziny, a umowy powinny być respektowane przez wszystkich jej członków.
4. Wybierz odpowiednie miejsce (wyłącz telefon i telewizor). W rozmowie nie powinno także uczestniczyć rodzeństwo nastolatka.
5. Podaj podstawy, na których opierasz przypuszczenie lub przedstaw dowody, że nastolatek może potrzebować pomocy (np. ucieka z domu, wraca pod wpływem alkoholu lub narkotyków).
6. Ustal zasady i przestrzegaj ich:
a. w danym momencie mówi tylko jedna osoba,
b. nie można podnosić głosu, używać lekceważących lub obraźliwych słów i wyzwisk,
c. uważnie wysłuchaj tego, co nastolatek ma do powiedzenia i czego oczekuje. Zastanów się, na które z jego propozycji możesz się zgodzić.
7. Powstrzymaj się z oceną i krytyką postępowania nastolatka, ale dokładnie wyjaśnij, jakich przywilejów i przyjemności będzie pozbawiony do czasu rozwiązania problemu.
8. Ustalcie co się będzie działo w razie złamania warunków umowy.
9. Na zakończenie rozmowy pożądane byłoby ustalenie i podpisanie kontraktu zobowiązującego nastolatka do powstrzymania się od danego zachowania, określającego konsekwencje związane z naruszeniem tych zobowiązań oraz wskazaniem nagród i wzmocnień za utrzymanie pozytywnego zachowania.
10. Porozmawiajcie o tym, w jaki sposób możecie wspierać nastolatka. Jeżeli określone sytuacje zewnętrzne mają wpływać na nasilenie jego negatywnych zachowania, zastanówcie się wspólnie, jak można sobie z nimi poradzić.
Gdzie szukać pomocy?
Staraj się stworzyć relacje z dzieckiem opartą na zrozumieniu i zaufaniu. Nie ma na to doskonałej recepty. Wymaga to czasu i ciężkiej pracy.
Fundacja ITAKA prowadzi stronę dedykowaną rodzicom i pedagogom www.nieuciekaj.pl, a także stronę www.strefanastolatka.nieuciekaj.pl skierowaną do młodych ludzi, którzy myślą o ucieczce i nie wiedzą gdzie szukać pomocy. Na stronach można znaleźć szereg informacji i materiałów edukacyjnych na temat profilaktyki ucieczek. Fundacji ITAKA prowadzi także Telefon w Sprawie Zaginionego Dziecka i Nastolatka – 116 000, przy którym dyżurują specjaliści, którzy podejmą działania poszukiwawcze, ale też podpowiedzą jak rozmawiać ze zbuntowanym nastolatkiem, a w sytuacji gdy już doszło do ucieczki doradzą gdzie się zwrócić i jakie działania podjąć. Pod tym numerem mogą kontaktować się ze specjalistami nie tylko rodzice, ale też nastolatki, które planują uciec z domu lub potrzebują pomocy.
Jeśli po powrocie trudno nam porozumieć się z nastolatkiem, konflikt narasta, a emocje zamiast się uspokoić, eskalują, to warto zwrócić się po profesjonalną pomoc psychologiczną. Taką pomoc oferują poradnie rodzinne, poradnie psychologiczno-pedagogiczne oraz psycholog szkolny.
Pobierz broszurę „Nie uciekaj!”
***
116 000 Telefon w Sprawie Zaginionego Dziecka i Nastolatka finansowany jest ze środków MSWiA i Orange S.A.
Kampania społeczna „Nie uciekaj!” jest organizowana przez Fundację ITAKA od 2003 r. Ma na celu zapobieganie ucieczkom nastolatków z domu i promocję bezpłatnego Telefonu w Sprawie Zaginionego Dziecka i Nastolatka 116 000. Kampania skierowana jest do nastolatków oraz do ich rodziców, opiekunów i nauczycieli.
